Home > Verantwoording
Verantwoording
Autorisatiedatum en geldigheid
De Stichting Amyloïdose Nederland is als eigenaar verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van deze module. Hierbij is de actualiteit, toegankelijkheid en leesbaarheid van de module van belang. Bij oplevering van deze module is een onderhoudsgroep ingericht.
|
Onderhoudsgroep |
|
Stichting Amyloïdose Nederland |
|
Dorien Müller, Ric-Paul Hammink |
|
Universitair Medisch Centrum Groningen |
|
Bouke Hazenberg |
|
Universitair Medisch Centrum Utrecht |
|
Monique Minnema |
De onderhoudsgroep heeft de volgende taken:
- De Stichting Amyloïdose Nederland ondersteunen bij de implementatie van de module
- Module actueel houden door het periodiek te evalueren
- Module beoordelen op toegankelijkheid en leesbaarheid
De onderhoudsgroep houdt de module actueel door:
- Eén jaar na verschijning te evalueren op actualiteit
- Twee jaar na verschijning te evalueren op actualiteit, toegankelijkheid en leesbaarheid
- Na deze twee jaar periodiek te evalueren actualiteit, toegankelijkheid en leesbaarheid, met een frequentie die wordt bepaald door de onderhoudsgroep
De evaluaties kunnen leiden tot een herzieningstraject, waarin inhoudelijke en tekstuele aanpassingen door de onderhoudsgroep worden gedaan. De module wordt vervolgens opnieuw door het bestuur van de Stichting Amyloïdose Nederland vastgesteld, waarna opnieuw autorisatie door de betrokken beroepsorganisaties plaatsvindt.
De Vereniging Samenwerkende Ouder- en Patiëntenorganisaties (VSOP) streeft ernaar om de zorgmodules over generieke thema’s voor zeldzame aandoeningen, zoals communicatie en voorlichting, psychosociale zorg en zelfmanagement, actueel te houden.
Initiatief en autorisatie
Initiatief:
Stichting Amyloïdose Nederland
Geautoriseerd door:
Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVvC)
Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVvP)
Nederlandse Vereniging voor Hematologie (NVvH): Monique Minnema, UMC Utrecht, op persoonlijke titel
Financiering
Het project waarbinnen de huidige module is ontwikkeld werd gefinancierd door Innovatiefonds Zorgverzekeraars in het kader van het overkoepelend project ‘Zorg voor Zeldzaam’ (2015-2017).
Samenstelling werk- adviesgroep
Voor de ontwikkeling van de huidige module voor patiënten met systemische AL-amyloïdose is een werkgroep en een adviesgroep samengesteld:
|
Werkgroep |
|
Stichting Amyloïdose Nederland |
|
Dorien Müller (voorzitter) Ric-Paul Hammink (lid) Jan Warringa (lid) † |
|
Universitair Medisch Centrum Groningen |
|
Dr. Bouke Hazenberg, internist-reumatoloog Dr. Arjan Diepstra, patholoog |
|
Universitair Medisch Centrum Utrecht |
|
Dr. Monique Minnema, hematoloog Dr. Nicolaas de Jonge, cardioloog Drs. Roos Leguit, patholoog |
|
Vereniging Samenwerkende Ouder- en Patiëntenorganisaties |
|
Dr. I. Vajda, Beleidsmedewerker |
| Adviesgroep |
|
Monique Floothuis (ergotherapeut, Rijndam Revalidatie-Erasmus MC) Rik Cranendonk (bedrijfsarts, Zorg van de zaak) Trijntje Kok (diëtist, UMCG, lid DNN) Inez Jans (diëtist nierziekten, Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede, lid DNN, werkgroep kwaliteit en richtlijnen) Liesbeth Eerland (medisch maatschappelijk werker, Erasmus MC) |
Belangenverklaringen
De leden van de werk- en adviesgroep hebben schriftelijk verklaard of ze in de laatste vijf jaar al dan niet een (financieel ondersteunde) betrekking onderhielden met commerciële bedrijven, organisaties of instellingen die in verband staan met het onderwerp van de kwaliteitsstandaard. Tevens is navraag gedaan naar persoonlijke financiële belangen, belangen door persoonlijke relaties, belangen door middel van reputatiemanagement, belangen vanwege extern gefinancierd onderzoek en belangen door kennisvalorisatie. De belangenverklaringen zijn op te vragen bij de Stichting Amyloïdose Nederland.
Inbreng patiëntenperspectief
In alle fasen van de ontwikkeling van de kwaliteitsstandaard is het perspectief van patiënten systemische AL-amyloïdose meegenomen: in de opstartfase zijn onder andere de belangrijkste beslissingen genomen wat betreft de manier waarop patiëntenperspectief wordt ingebracht. Op advies van de Stichting is besloten om geen focusgroepen te houden i.v.m. de vaak slechte conditie van de patiënten en de confrontatie met hun levensbedreigende aandoening. In de inventarisatiefase van het project zijn vervolgens diepte-interviews gehouden en een online enquête uitgestuurd naar patiënten met systemische AL-amyloïdose en hun naasten (zie ook Bijlage 2). In de ontwikkelingsfase van het project is het patiëntenperspectief gewaarborgd door middel van gelijkwaardige inbreng van mening en argumentatie door werkgroepleden van de SAN (zie Samenstelling werk- en adviesgroep). Bij het literatuuronderzoek is specifiek gezocht naar publicaties over waarden en voorkeuren van patiënten. Het patiëntenperspectief is meegewogen bij de formulering van de uitgangsvragen en de aanbevelingen. Besluitvorming tijdens het hele proces gebeurde op basis van consensus tussen werkgroepleden.
Methode ontwikkeling
De huidige module is voor zover mogelijk gebaseerd op wetenschappelijk bewijs (‘evidence based’), maar ook op ‘expert opinion’ en ervaringsdeskundigheid. Dit betekent dat de aanbevelingen in deze module zijn gebaseerd op de wetenschappelijke literatuur (voor zover deze voorhanden was), de praktijkkennis- en praktijkervaring van expert-zorgverleners en de voorkeuren en waarden van patiënten. Omdat systemische AL-amyloïdose een zeldzame aandoening is en omdat de module de organisatie van de zorg betreft, is de evidentie op wetenschappelijke basis beperkt. De GRADE-methode is dan ook niet toegepast, maar vormden de oordelen van (ervarings-)deskundigen en expert-zorgverleners op dit gebied de basis bij beantwoording van de meeste uitgangsvragen, aangevuld door (wetenschappelijke) literatuur. Voorbeelden uit de praktijk in andere (Europese) landen zijn ook meegenomen in de afwegingen. Bij de beantwoording van elke uitgangsvraag is gezocht naar consensus over het beschikbare wetenschappelijke bewijs, kennis en inzichten.
Implementatie
In de verschillende fasen van de ontwikkeling van de module is rekening gehouden met de implementatie van de module en de praktische uitvoerbaarheid van de aanbevelingen. Daarbij is uitdrukkelijk gelet op factoren die de invoering van de module in de praktijk kunnen bevorderen of belemmeren.
De module wordt digitaal verspreid onder alle relevante beroepsgroepen. Ook is de module te downloaden vanaf www.kwaliteitsstandaarden.net en op www.amyloïdose.nl.
Werkwijze
De huidige module is ontwikkeld aan de hand van de Leidraad voor Kwaliteitsstandaarden van de Advies- en expertgroep kwaliteitsstandaarden (Advies- en expertgroep et al., 2014). De werkgroep is verantwoordelijk voor de integrale tekst van deze module.
Het ontwikkeltraject van de module bestond uit een vijftal fasen:
|
Fase |
Korte beschrijving activiteiten |
|
Opstartfase |
bepaling kader, werkwijze en projectorganisatie, besluit over vormen van patiëntenraadpleging |
|
Knelpunteninventarisatie- en analysefase |
Achterbanraadpleging SAN, raadpleging zorgverleners, knelpuntenanalyse en knelpuntenprioritering |
|
Ontwikkelfase |
Formulering uitgangsvragen, literatuur-search, schrijfproces, raadpleging werk- en adviesgroep, interne commentaarrondes |
|
Commentaarfase |
aanlevering commentaar door wetenschappelijke- en beroepsverenigingen |
|
Autorisatiefase |
indien akkoord autorisatie door wetenschappelijke- en beroepsverenigingen |
De ervaren knelpunten in elke zorgfase van het zorgcontinuüm zijn geïnventariseerd onder de achterban van de SAN en expert-zorgverleners. De geïnventariseerde knelpunten zijn vervolgens geprioriteerd door de werkgroepleden (zie Bijlage 3 voor een uitgebreide beschrijving van de knelpuntenanalyse). Vervolgens zijn knelpunten vanuit zorgverlenersperspectief gekoppeld aan knelpunten vanuit patiëntenperspectief. Na prioritering en keuze van de te ontwikkelen module concentratie van organisatie van zorg, zijn de daarbij horende knelpunten omgezet in uitgangsvragen (Bijlage 4), welke de basis vormen van de module.
Vervolgens is een systematisch literatuuronderzoek uitgevoerd (zie Zoekstrategie) dat er op gericht was om relevante artikelen te identificeren voor de onderbouwing van de module. Leden van de werkgroep gingen op basis van de gevonden literatuur met elkaar in discussie en formuleerden de aanbevelingen. Deze aanbevelingen geven antwoord op de uitgangsvragen. De aanbevelingen zijn gebaseerd op de wetenschappelijke literatuur (voor zover deze voorhanden was), de praktijkkennis en praktijkervaring van expert-zorgverleners en de voorkeuren en waarden van patiënten.
Nadat de concept-module werd vastgesteld door de werkgroep, werd deze voorgelegd aan de betrokken beroeps- en wetenschappelijke organisaties voor commentaar. De concept-module werd -waar nodig -door de werkgroep aangepast op basis van dit commentaar. Daarna werd de module vastgesteld door de werkgroep en ter autorisatie voorgelegd aan de betrokken beroeps- en wetenschappelijke organisaties.
Zoekstrategie
Als startpunt voor het literatuuronderzoek is gezocht naar bestaande (buitenlandse) richtlijnen in Medline (Pubmed) en in de databases van Guidelines International Network, Trip en National guideline clearinghouse (USA) en naar systematische reviews in Medline (Pubmed) en de Cochrane library. Vervolgens werd voor de afzonderlijke thema’s aan de hand van specifieke zoektermen gezocht naar gepubliceerde wetenschappelijke artikelen (alle typen met filter ‘’Human’’). Daarnaast leverden de leden van de werk- en adviesgroep relevante publicaties aan en werden artikelen geëxtraheerd uit referentielijsten van de geselecteerde artikelen. De databases waarin gezocht is en gebruikte trefwoorden van de zoekactie zijn vermeld in onderstaande tabel. Niet vermeld staan zoekacties in databases, die dezelfde artikelen hebben opgeleverd, die al in een andere database zijn gevonden. Vanaf thema 3.2 is voor elke weergegeven zoekterm-combinatie (kolom 3 in onderstaand tabel) is er ook gezocht in Pubmed met additionele zoekterm-combinatie ‘’AND ((survival) OR (survival benefit) OR (quality of life) OR (prognosis))’’, maar gezien deze geen artikelen hebben opgeleverd is deze zoekactie niet vermeld in onderstaande tabel.
|
Database |
Datum |
Zoektermen |
Aantal artikelen |
Waarvan bruikbaar |
|
Pubmed |
16 jan 2017 |
P1 = AL-amyloïdosis = Systemic[tiab] AND (Amyloidosis[Mesh] OR al amyloidosis[tiab] OR AL-amyloidosis[tiab] OR light chain amyloidosis OR Immunoglobulin Light Chain Amyloidosis[tiab]) NOT (local* OR transthyretin OR TTR OR AA OR attr OR SAA OR Aβ OR β amyloid OR APP OR LECT2 OR ALect2) |
2021 |
n.v.t. |
|
Onderstaande zoektermen werden steeds gecombineerd met bovenstaande P (mits anders vermeld) |
||||
|
|
|
Thema 1: concentratie van zorg Gespecialiseerde (expertise)centra en overleving / kwaliteit van leven (thema 3.1) |
|
|
|
Pubmed |
24 feb 2017 |
P AND ((center of expertise) OR (center of excellence) OR (specialised center) OR (centre of expertise) OR (centre of excellence) OR (specialised centre) OR (specialized center) OR (specialized centre)) |
5 |
4
[Palladini en Merlini, 2013; Picken, 2013 Rosenzweig en Landau, 2011; Merlini et al., 2011] |
|
|
|
P AND ((center of expertise) OR (center of excellence) OR (specialised center) OR (centre of expertise) OR (centre of excellence) OR (specialised centre) OR (specialized center) OR (specialized centre))) AND ((survival) OR (survival benefit) OR (quality of life) OR (prognosis)) |
2 |
2
[Picken, 2013 Rosenzweig, en Landau, 2011] |
|
|
|
Thema 2: Organisatie van zorg Zorgverleners, zorgteam (o.a. mutlidisciplinair team) & geïntegreerde zorg (disease management) |
|
|
|
Pubmed |
16 jan 2017 |
P AND Caregivers[Mesh] OR Medical Staff, Hospital[Mesh] OR Nursing Staff, Hospital [Mesh] OR Nutritionists [Mesh] OR medical specialist OR nurse OR nursing OR nutrition* OR caregiver OR medical staff OR occupational therapy OR occupational therapist OR paramedical OR nutrition*
|
25 |
7
[Lousada et al., 2015; Chaulagain & Comenzo, 2015; Caccialanza et al., 2015; Caccialanza et al., 2014 Sattianayagam et al., 2013 McGowan, 2006; Pepys, 2006] |
|
|
3-3-2017 |
P AND Mutldiscip* |
7 |
1
[Muchtar et al., 2016] |
|
Cochrane library |
16 jan 2017 |
AL-amyloidosis and care* |
5 |
3
[Guinault et al., 2016; Caccialanza et al., 2014; 2015] |
|
PubMEd |
16 jan 2017 |
P AND Delivery of Health Care, Integrated [Mesh] OR Comprehensive Health Care [Mesh] OR Disease Management [Mesh] OR Patient Care Team [Mesh] OR Continuity of Patient Care [Mesh] OR Health Services Accessibility* [Mesh] |
5 |
2
[Lousada et al, 2015; Weber et al, 2015)] |
|
Pubmed |
16 jan 2017 |
P AND Admitting Department, Hospital"[Mesh] OR "Patient Transfer"[Mesh] OR "Hospitalization"[Mesh] OR "Patient Readmission"[Mesh] OR "Episode of Care"[Mesh] OR "Transitional Care"[Mesh] OR "Long-Term Care"[Mesh] |
0 |
/ |
|
|
|
Thema 3: Kennis bij orgaanspecialisten (incl. informatie-uitwisseling |
|
|
|
|
10 april 2017 |
P AND (Health Information Exchange [Mesh] OR medical knowledge transfer OR medical knowledge exchange OR knowledge of treatment) |
12 |
1 [Lin et al., 2017] |
|
|
14 april 2017 |
‘’rare diasease knowledge accumulation’’ (zonder P) |
2 |
1 [D’Angolo et al., 2016] |
|
|
|
Thema 4: Paramedische zorg (incl. diëtetiek) |
|
|
|
|
|
P AND (Nutrit* OR Paramedic*) |
15 |
4
[Caccialanza et al., 2012, 2014, 2015; Sattianayagam et al., 2013]
|
|
|
|
Thema 5: Informatieverstrekking (incl. communicatie en educatie). |
|
|
|
Pubmed |
16 jan 2017 |
P AND "Health Education"[Mesh] OR "Health Communication"[Mesh] |
1 |
1
[McGowan; 2006] |
|
Cochrane |
|
Haematological malignancies and exercise |
3 |
1
[Bergenthal et al., 2014] |
|
|
|
Patiëntenperspectief (terugkomend in 3,5; 3,3; 3,2 en o.g.v. Wessels et al., J Med Libr Assoc 104(4) October, 2016) |
|
|
|
Pubmed |
16 jan 2017 |
P AND ((Patient Participation[Mesh] OR consumer participation[Mesh] OR Professional-Patient Relations[Mesh] OR Patient-Centered Care[Mesh] OR Patient Preference[Mesh] OR Patient Satisfaction[Majr] OR Patient Education as Topic[Mesh] OR Attitude to Health[Mesh] OR Attitude to Death[Mesh] OR Patient Acceptance of Health Care[Mesh] OR Health Knowledge, Attitudes, Practice[Mesh] OR Focus Groups[Mesh] OR Quality of Life[Majr] OR Self Care[mh:noexp] OR Self Concept[Mesh] OR Self-examination[Mesh] OR Cooperative Behavior[Mesh] OR Adaptation, Psychological[Mesh] OR Decision Support Techniques[Mesh] OR Self-Help Groups[Mesh] OR Community Networks[Mesh] OR Emotions[Mesh] OR Consumer Satisfaction[Mesh] OR Needs Assessment[Mesh] OR Personal Autonomy[Mesh] OR Patient Advocacy[Mesh] OR Life Change Events[Mesh]) OR (patient perspective*[tiab] OR patient's perspective*[tiab] OR patient desire*[tiab] OR patient's desire*[tiab] OR "patient's desires"[tiab] OR patient view*[tiab] OR patient's view*[tiab] OR patient expression*[tiab] OR patient's expression*[tiab] OR patient attitude*[tiab] OR patient's attitude*[tiab] OR patient involvement*[tiab] OR patient's involvement*[tiab] OR patient decision*[tiab] OR patient's decision*[tiab] OR patient activation[tiab] OR patient's activation[tiab] OR patients activation[tiab] OR patient empowerment[tiab] OR patient participation[tiab] OR patient's participation[tiab] OR patients participation[tiab] OR patient collaboration[tiab] OR patient's collaboration[tiab] OR patients collaboration[tiab] OR expert patient*[tiab] OR consumer participation[tiab] OR consumer perspective[tiab] OR consumers perspective[tiab] OR consumer's perspective[tiab] OR consumer involvement[tiab] OR patient-focused[tiab] OR patient-centred[tiab] OR patient-centered[tiab] OR patient needs[tiab] OR self-management[ti] OR self-perception[tiab]) OR (Patients[Majr] AND (Communication[MeSH Terms] OR Decision Making[Mesh]))) |
8 |
2
[Caccialanze et al., 2015; Smorti et al., 2014]
|
|
|
|
Richtlijnen |
|
|
|
Guidelines International Network (http://www.g-i-n.net) |
16 jan 2017 |
Amyloidosis |
1 |
AHRQ, NGC:009867; Guideline Clearing Report, 2012; |
|
Pubmed |
|
P & guideline |
6 |
3
[Merlini et al., 2013; Comenzo et al., 2012; Sanchorawala en Seldin, 2007] |
Op basis van op voorhand opgestelde selectiecriteria werd een selectie gemaakt uit de gevonden artikelen. De selectiecriteria waren:
- Artikelen gepubliceerd tussen 2005 en 2017 (d.w.z. in de laatste 12 jaar) zodat alleen de meest recente literatuur wordt gebruikt;
- Artikelen gepubliceerd in het Engels en Nederlands;
- Artikelen die patiënten met systemische AL-amyloïdose betroffen (zie P in tabel hierboven);
- Artikelen die relevant waren voor de uitgangsvraag (o.a. door experts aangeleverd).
Voetnoot
[1] Staat voor ‘’Patient’’ of ‘’Problem’’ in de PICO methode voor wetenschappelijk onderzoek.